AAN HET WOORD buitenpromovendus Tim Surma
‘Onderwijs innoveren? Begin met kijken naar de leerling!‘
Leestijd: 2 minuten
Tekst: Linda Vosbeek
Beeld: ??
Vrijwel iedereen erkent het belang van goed onderwijs. Dat het niet voor iedereen werkt is ook evident. Het onderwijs is dus blijvend in ontwikkeling.“Innoveren gebeurt te vaak op onderbuikgevoelens of economische motieven,” stelt buitenpromovendus Tim Surma. “Daar moeten we vanaf. Ik zie veel ruimte voor verbetering als we kijken naar de wetenschap. Daar moeten de innovaties vandaan komen. Onderwijssystemen aanpassen is experimenteren met jongeren. Dat moet weloverwogen.”
Protocollen
“Experimenteren op basis van gevoel brengt een risico met zich mee. Daarom zie je dat in de geneeskunde niet meer. Producten als vaccins volgen een duidelijk proces van theorie via laboratoria richting goed geïnformeerde proefpersonen. Alles onder continue monitoring. Hoe anders is dat in het onderwijs! Daar zijn schooldirecteuren, onderwijsgoeroes, maar ook ICT-specialisten aanjagers van innovatie. Vaak met de beste bedoelingen, soms met economisch belang. Een subsidiepotje uitgeven aan dure apparatuur? Een stevige basis daarvoor ontbreekt soms.”
Het bos in
“Goede onderwijsinnovatie werkt vanuit samenhang. In een project dat ik begeleid om taalachterstanden aan te pakken, leren we leraren effectieve manieren om de woordenschat van leerlingen te vergroten. Maar uit eerder onderzoek kennen we de valkuil. Kinderen met weinig kennis van de wereld komen daar niet verder mee. Aangeleerde woorden beklijven niet. Effectief de woordenschat vergroten doen we door naar de bibliotheek te gaan, maar ook naar musea en het bos in. Dan oogsten die getrainde leraren succes, volgens de theorie. We gaan deze aanpak nu op kleine schaal onderzoeken en goed evalueren.”
'Experimenteren op basis van gevoel brengt een risico met zich mee'
De vruchten plukken
“Soms dwingen omstandigheden ons tot vernieuwing, zoals corona. Veel scholen innoveerden rap en op grote schaal. Precies hoe innoveren niet moet en leercurves daalden dan ook sterk. Maar er ontstonden ook kansvolle ontwikkelingen. Of beter onderzoeksvragen. Wetenschappers kunnen nog jaren vooruit met methodisch onderzoek. Eén of twee schooldagen vervangen door onderwijs op afstand bijvoorbeeld? Een onderzoek waard, zeker, maar er wordt nu ook geopperd dit zomaar op grote schaal in te zetten. Dat lijkt me zeer onverstandig.”
Goede voorbeelden
“Afstandsonderwijs is op de juiste manier wel effectief. De Open Universiteit is een schoolvoorbeeld hiervan. Ooit klein begonnen als onderwijsinnovatie, maar inmiddels door continue doorontwikkeling, monitoring en evaluatie expert op het gebied van effectief onderwijs. Niet alleen de leermiddelen en methodes zijn onderzocht, maar ook persoonskenmerken van de studenten. Zo is het leren steeds beter afgestemd op het individu. Dat laatste wordt door digitalisering steeds toegankelijker.”
Innoveren is ook in het onderwijs van alle tijden
Individuele leercurve
“Mensen leren doorgaans op gelijke wijze, maar niet op eenzelfde tempo. Er bestaat nu software die op basis van algoritmes de leercurve volgt. Leren wordt dan ondersteund door terugkerende vragen in een frequentie die past bij je geheugen. Dat is een interessante innovatie. Uit onderzoek weten we dat deze manier van leren effectief is en nu kan dat dus op een individueel tempo. Tegelijk zullen we leerlingen, zeker de jongsten, nooit geheel eigen leertrajecten geven. Daarvoor is het sociale karakter van school te belangrijk. Voor de leerling zelf, maar ook voor de maatschappij als geheel.”
De weg omhoog
Plato dacht bij de komst van boeken dat leren nooit meer hetzelfde zou zijn. Bij de ontdekking van bewegend beeld dacht Edison dit opnieuw. Innoveren is ook in het onderwijs van alle tijden. Toch is de onderwijswetenschap een relatief jonge tak van sport. Het onderwijs kan de komende decennia echt een sterke verbeterslag doormaken. En nodig ook. In wiens handen leggen we die verantwoordelijkheid?