modulair
Leestijd: 2 min | Tekst: Irene van Wesel
04
Aanzetten tot actie
Het belang van leesclubs
Wat als je geen type bent om de barricaden op te gaan, maar wel goed geïnformeerd aan het debat over racisme wilt deelnemen? Dan start je een leesclub om samen wijzer te worden, bedacht universiteit docent Cultuurgeschiedenis Susan Hogervorst. Afgelopen zomer plaatste ze een oproep. En de behoefte bleek groot: meer dan 100 studenten van verschillende opleidingen meldden zich aan! Met hulp van collega’s om de deelnemers in groepjes te leiden werd elke zes weken een boek gelezen, gevolgd door een online bijeenkomst. Dik een half jaar en vijf boeken later blikken de deelnemers terug op een bewogen half jaar.
De barricades op
Dat de leesclub aanzet tot actie, klein of groot, daar zijn alle bevraagde deelnemers het over eens. Filosofiestudent Bas van Reeuwijk merkte dat de discussie rondom racisme gepaard gaat met boosheid, maar ook een zekere handelingsverlegenheid. ‘Het woordgebruik is zo geworden dat we gedwongen worden om ons in een standpunt in te graven. Daardoor verstomt de discussie. Maar uiteindelijk gaat het om wat we willen bereiken. We willen dat Achmed en Arie dezelfde kans hebben op een stageplek. We moeten ons afvragen: “Wat moet ik daarvoor doen, om dat te bereiken?” We moeten in actie komen en niet in boosheid blijven steken.’
Bas van Reeuwijk
Evelien Wekker
Recht op emoties
Evelien Wekker, die zich breed georiënteerd heeft met cursussen Rechten, Filosofie, Sociologie en Cultuurwetenschappen is het daar niet perse mee eens. ‘Ik kom uit Suriname en heb zelf regelmatig met racisme te maken. Wat ik geleerd heb is dat de toon waarop over racisme geschreven en gesproken wordt van groot belang kan zijn voor de acceptatie van wat aan de kaak gesteld wordt. Feitelijke informatie en metaforen blijken beter verteerbaar, dan de felle manier waarop racisme in sommige boeken wordt beschreven. Maar als de nasleep van racisme heftig is voor jou, heb je dan niet het recht om dat op jouw eigen manier te brengen? De slaven en slavenhouders leven niet meer, maar de pijnlijke gevolgen daarvan zijn voor één groep nog aanwezig. Moet je de heftigheid van je eigen gevoelens afvlakken om meer te bereiken?’
'We moeten in actie komen en niet
in boosheid blijven steken'
Microrevoluties
‘De leesclub heeft mij woorden geleerd voor dingen die ik al jaren deed, microrevoluties bijvoorbeeld,’ vertelt Evelien. ‘Het niet wegkijken voor wat er op je eigen vierkante meter gebeurt, maar je stem laten horen en het opnemen voor de ander. Je kunt beter een kaars aansteken, dan de duisternis vervloeken. Met een leesclub kun je veel bereiken, ondanks dat je niet de barricades opgaat.’
Nancy Duiker
Ook Nancy Duiker, student Psychologie maakt het onderwerp in haar omgeving bespreekbaar: ‘Als vrouw van Surinaamse afkomst ben ik opgevoed met het idee: "Laat maar niet teveel van je horen, we vallen al op, houd je rustig." Het was de eerste keer dat ik deelnam aan zo’n discussie en ik was ver buiten mijn comfortzone. Dit was voor mij dus een moment van groei, meer zelfbewustwording. Het is belangrijk om dit onderwerp te blijven bespreken en niet bang te zijn voor het gesprek. Ik heb mijn inzichten al met meerdere mensen gedeeld.’
‘Ik nam de leesclub mee naar mijn havo en vwo klassen. Het was waanzinnig om te zien hoe mijn leerlingen met de leesclub meedachten en meeleefden. We leren ze echt praten met elkaar’
Elvira Meiboom
Els de Graaf-Groot
Ricardo van Mildert
Institutioneel racisme herkennen
Voor Els de Graaf-Groot, student Cultuurwetenschappen, was de leesclub een echte eye-opener: ‘Ik herken nu beter dan voorheen het institutioneel racisme in de samenleving. Dat betekent wel dat ik het niet terzijde kan schuiven wanneer ik het tegenkom en dat ik daar waar het mogelijk is iets zal zeggen over racistische opmerkingen of gedragingen. Ook in kleine kring is het bestrijden van racisme geboden.’
Het belang van die microrevoluties, ziet ook Ricardo van Mildert, student Pre-Master Psychologie Leren en Presteren: ‘Ik ben mij bewuster geworden van mijn “zwarte vlekken” en ook van hoe ik me zou willen opstellen in het debat omtrent racisme en wat voor rol daar voor mij ligt. Spreek mensen in je omgeving aan als ze iets racistisch zeggen, of bespreek het onderwerp met ze. Stel oprechte vragen, en probeer een echt gesprek te voeren. Praat met je buurman, met je oom die altijd net foute grapjes maakt, en met elkaar. Dan ben je een echte bondgenoot. Maar probeer tegelijkertijd niet te veroordelen. Dat heb ik geleerd van deze leesclub.’
‘De leesclub heeft mij woorden geleerd voor dingen die ik al jaren deed, microrevoluties bijvoorbeeld’
Het pebble effect
Elvira Meiboom, student Cultuur-wetenschappen met een educatieve minor Nederlands, werd zelf bewogen tot actie door de leesclub: ‘Je bent vast bekend met het pebble effect. De golven die zich verspreiden zodra je een steentje in stilstaand water gooit. Susan Hogervorst zag dat stilstaande water, gooide er een steentje in en met groots effect. Ik nam de boeken van de leesclub vervolgens mee naar mijn havo en vwo 2 en 3 klassen in. Het was waanzinnig om te zien hoe mijn leerlingen met de leesclub meedachten, meeleefden en zelf tijdens discussies invulling probeerden te geven aan begrippen zoals 'culturele toe-eigening', racisme, mensen van kleur en meer.
